Μαρῖνος Ριτσούδης, ἕνας σύγχρονος φιλάδελφος ἥρωας

 Γράφει ἡ Εὐδοξία Αὐγουστίνου, Φιλόλογος - Θεολόγος 

 

Ἦταν  24 Μαρτίου τοῦ 1999, ὅταν  ἐκτοξεύτηκαν οἱ πρῶτοι πύραυλοι ἀπό τήν Ἀδριατική καί ἔπληξαν συστήματα ἀεράμυνας στό Κόσοβο, τό Μαυροβούνιο καί τή δυτική Σερβία. Ἡ ἐπιχείρηση συνεχίστηκε γιά 78 ἡμέρες μέχρι τίς 10 Ἰουνίου, ὁπότε ἔλαβε τέλος.

Στό διάστημα αὐτό πραγματοποιήθηκαν 2.300 ἀεροπορικές ἐπιδρομές, χρησιμοποιήθηκαν 1.130 πολεμικά ἀεροσκάφη, ἐκτοξεύτηκαν συνολικά 420.000 βλήματα, πύραυλοι καί βόμβες. Ἀπό τά πλοῖα στήν Ἀδριατική ἐκτοξεύτηκαν 1.300 πύραυλοι τύπου Cruise, ἐνῶ μάλιστα τό ΝΑΤΟ ἔριξε 37.000 βόμβες διασπορᾶς, πού εὐθύνονται γιά τόν θάνατο πολλῶν ἀμάχων. Συνολικά 500.000 βόμβες ἀπό οὐράνιο μόλυναν τήν περιοχή.

  Πόσοι ἦταν οἱ ἄμαχοι καί γενικότερα οἱ ἀνθρώπινες ζωές πού χάθηκαν στό διάστημα αὐτό; Ἐπίσημος ἀπολογισμός δέν ἔχει ὑπάρξει μέχρι στιγμῆς, ὅμως ἡ κυβέρνηση τῆς χώρας ὑπολογίζει ὅτι συνολικά σκοτώθηκαν 2.500 ἄνθρωποι, ἐκ τῶν ὁποίων 1.008 ἦταν ἔνστολοι, ἀστυνομικοί καί στρατιωτικοί. Παράλληλα ὑπῆρξαν 12.500 τραυματίες, μεταξύ τῶν ὁποίων 2.700 παιδιά. Ὅταν τελείωσε ἡ στρατιωτική ἐπιχείρηση, ἡ Σερβία οὐσιαστικά ἦταν μία κατεστραμμένη χώρα, καθώς οἱ βομβαρδισμοί τήν εἶχαν πληγώσει σέ μεγάλο βαθμό στίς ὑποδομές της.
  Ἐκείνη τήν περίοδο τό ἀντιτορπιλικό τοῦ Πολεμικοῦ Ναυτικοῦ «Θεμιστοκλῆς» παίρνει ἐντολή νά άναχωρήσει γιά τήν Ἀδριατική, προκειμένου νά συμμετάσχει στήν ἐπιχείρηση. Ἀνθυποπλοίαρχός του  ἦταν ὁ φαρσαλινός Μαρῖνος Ριτσούδης, ὁ ὁποῖος, ἔχοντας ἐνημερωθεῖ λίγα 24ωρα νωρίτερα γιά τήν ἀποστολή, εἶχε ἐνδοιασμούς. Πρίν ἀπό τόν ἀπόπλου ὁ ἐν λόγῳ ἀξιωματικός συναντήθηκε μέ τόν τότε ἀρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο καί τόν μακαριστό π. Γεώργιο Μεταλληνό.

  Ὁ Ριτσούδης τελικά ἀρνεῖται νά ἐκτελέσει τή διαταγή λέγοντας στούς ναῦτες του: «Ὡς Ὀρθόδοξος δέν μπορῶ νά συμμετάσχω στήν ἐπίθεση κατά τοῦ ἀδελφικοῦ λαοῦ».

Καί τό πλοῖο ἐπέστρεψε στό λιμάνι του.

Ἡ ἀπόφαση τοῦ κόστισε τή σταδιοδρομία του. Τιμωρήθηκε μέ ἀπόταξη ἀπό τό Πολεμικό Ναυτικό, σάν νά ἦταν προδότης,  δικάστηκε καί φυλακίστηκε. Κατά τή δίκη ἦταν μαζί του στήν αἴθουσα τοῦ Ναυτοδικείου, στίς 21 Ἀπριλίου 1999, καί ὁ π. Γεώργιος Μεταλληνός, ὁ ὁποῖος εἶπε ὅτι δέν γνώριζε νωρίτερα τόν Ριτσούδη, ἀλλά τόν συμβούλευσε νά ἐνεργήσει σύμφωνα μέ τή συνείδησή του.

  Ὁ «κατηγορούμενος» δικαιολόγησε τήν ἀπόφασή του, λέγοντας: «Εἶχα δύο δρόμους νά διαλέξω. Ἐπέλεξα αὐτόν πού ἔχετε ἐπάνω ἀπό ἐσᾶς», δείχνοντας τήν εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ ἐπάνω ἀπό τό Προεδρεῖο, «τόν ὁποῖο καί ἐγώ βάζω πάνω ἀπό ὅλα, γιατί ὁ νόμος τοῦ Θεοῦ εἶναι πάνω ἀπό ὅλους. Εἶναι ἡ συνείδηση τοῦ καθενός». Ὑποστήριξε ὅτι δέν μποροῦσε γιά λόγους ὀρθόδοξης συνείδησης νά συμμετάσχει σέ ἐνέργειες καί στρατιωτικές ἐπιχειρήσεις κατά ὁμοδόξων του καί ἀμάχων.

  Τελικά τό δικαστήριο τόν καταδίκασε σέ φυλάκιση δυόμισι χρόνων μέ τριετῆ ἀναστολή, ἐνῶ ἡ προσφυγή του στό Εὐρωπαϊκό Δικαστήριο δέν ἔφερε τήν ἐπιθυμητή ἀπόφαση. Γιά τήν πράξη του ὅμως αὐτή ὁ Μαρῖνος Ριτσούδης θεωρεῖται ἥρωας στή Σερβία. Ἡ σερβική πρεσβεία στήν Ἑλλάδα ἦρθε σέ ἐπαφή μέ τόν Ριτσούδη, γιά νά διαπιστώσει ἐάν θά δεχόταν σερβική κρατική παρασημοφορία. Ἐκεῖνος ἀρνήθηκε. «Τούς ἐνημέρωσα», δήλωσε, «ὅτι δέν θέλω τίποτα καί ὅτι ὅλα τά εὔσημα πηγαίνουν στούς γενναίους ἀνθρώπους τους πού πολέμησαν ἐναντίον ὅλων».

  Τό 2018 ὁ σέρβος πατριάρχης τόν παρασημοφόρησε γιά τήν ἡρωική του στάση. Συγκεκριμένα ἡ σερβική Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ἀπένειμε τό μετάλλιο τοῦ τάγματος τοῦ ἁγίου Κωνσταντίνου στόν ἀπόστρατο ἕλληνα ἀξιωματικό τοῦ Π.Ν. Μαρῖνο Ριτσούδη γιά τήν ἄρνησή του νά λάβει μέρος στήν ἐπίθεση τοῦ ΝΑΤΟ κατά τῆς Γιουγκοσλαβίας τό 1999. Μέ τό μετάλλιο αὐτό ἡ σερβική Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία παρασημοφορεῖ προσωπικότητες πού συμβάλλουν σημαντικά στήν ἐλευθερία τῆς θρησκείας, στήν προστασία τῶν ἀνθρωπίνων δικαιωμάτων καί ἐλευθεριῶν γενικότερα.

 

  Ἡ τελετή ἀπονομῆς πραγματοποιήθηκε στό Βελιγράδι. Ὁ σέρβος ἀείμνηστος Πατριάρχης Εἰρηναῖος μεταξύ ἄλλων εἶπε: «Μετά τήν ἔκτιση τῆς ποινῆς του καί μετά ἀπό ὅλους τούς πειρασμούς, ὁ ἕλληνας ἀξιωματικός εἶχε τὀ θάρρος νά πεῖ: ῾῾Δέν εἶμαι ἥρωας· ἥρωας εἶναι ὁ σερβικός λαός᾽᾽». Πραγματικά αὐτός ὁ Ἕλληνας εἶναι γενναῖος, σοφός καί ἀληθινός χριστιανός. Ἔκανε αὐτό πού κάνουν οἱ μεγάλες ψυχές καί οἱ μεγάλες προσωπικότητες. Δέν ὑπάρχουν ἀρκετά λόγια, γιά νά τόν εὐχαριστήσω γι’ αὐτή τήν πράξη».

  Ὁ  Ριτσούδης ἀντιφώνησε: «Δέν μποροῦσα νά πιστέψω ὅτι μετά ἀπό 18 χρόνια ἀπό τότε πού ἀρνήθηκα νά συμμετάσχω στόν πόλεμο κατά τοῦ σερβικοῦ λαοῦ θά βιώσω τήν εὐγνωμοσύνη καί τήν ἐκτίμηση τοῦ σερβικοῦ λαοῦ καί τῶν ὀρθοδόξων ἀδελφῶν μου. Εἶναι μεγάλη τιμή γιά μένα νά λαμβάνω τήν ἀναγνώριση ἀπό ἐσᾶς, ἀξιότιμοι καί γενναῖοι, ἀπό τούς ὀρθόδοξους ἀδελφούς μου, πού δέν ἔπαψαν ποτέ νά προστατεύουν καί νά φυλᾶνε τούς ἱερούς καί ἁγίους τόπους τους. Ὅλα τά θύματα τοῦ σερβικοῦ λαοῦ, ἡ παράδοση, ἡ Ὀρθοδοξία καί ὁ σερβικός πολιτισμός ἦταν ἡ πιό σημαντική ἔμπνευση γιά μένα».

Ἔκτοτε, ἡ γειτονική χώρα τιμᾶ τόν πλοίαρχο καί ἀνεβάζει  στό πάνθεο τῶν ἡρώων τόν καταδικασμένο ἀπό τήν Ἑλλάδα πρώην ἀξιωματικό τοῦ Πολεμικοῦ Ναυτικοῦ Μαρῖνο Ριτσούδη. Μάλιστα, κάποιοι νεαροί ἀποφάσισαν νά τοῦ ἀφιερώσουν καί graffiti, στό ὁποῖο ἀναγράφονται τά λόγια του: «Ὡς ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΔΕΝ μπορῶ νά συμμετέχω σέ μία ΕΠΙΘΕΣΗ πρός ἕνα ΑΔΕΛΦΙΚΟ ΕΘΝΟΣ!».

 Κλείνουμε μέ τό ὅραμα–παρακαταθήκη του: «Τήν κάθε ὥρα καί στιγμή, στό ὅποιο κάλεσμα τῆς ζωῆς, νά εἴμαστε ὄρθιοι καί νά μήν εἴμαστε ὑποδεέστεροι στή γενναιότητα, στό θάρρος, στήν Πίστη καί στή λεβεντιά ἀπό τούς προγόνους μας…, πού κράτησαν τήν Ἑλλάδα στή ράχη τους καί στήν καρδιά τους -κι ἄς ἄφηναν τίς τελευταῖες τους ἀναπνοές στά πεδία τῶν μαχῶν, ἐκεῖ στά χαρακώματα - ἐκεῖ γράφτηκε ἡ Δόξα τῆς Ἑλλάδας ὑπερασπιζόμενοι τά Ἱερά καί τά Ὅσιά μας».