Η Θεοδώρα στο καμίνι των θλίψεων
Ο
σατανάς τη φθονεί γι’ αυτό που είναι, και για τα έργα που κάνει, και
προσπαθεί να την παρασύρει. Δεν τα καταφέρνει όμως, γιατί η Θεοδώρα
είναι σταθερή στις αρχές της και πάντα πιστή στο σύζυγό της. Καταφέρνει
όμως να παρασύρει τον άνδρα της το Μιχαήλ, στην πορνεία και ακολασία, με
μέσο μια χήρα αρχόντισσα του παλατιού, που είχε το επίθετο Γαγγρινή.
Αυτή με τις κολακείες της και με μάγια έστρεψε την προσοχή του στην ίδια
και τον έκανε σιγά σιγά να απομακρύνεται από τη σύζυγό του Θεοδώρα.
Έφτασε, για χάρη της Γαγγρινής, ακόμη και να τη δέρνει και τελικά την
έδιωξε από το παλάτι, ήδη εγκυμονούσα στο πρώτο της παιδί.
Έτσι η
Θεοδώρα λυπημένη έφυγε από το παλάτι, και αφού περπάτησε αρκετά, έφτασε
στη Βλαχέρνα, χωριό απέναντι από την Άρτα, κοντά στον Άραχθο ποταμό.
Εκεί έμεινε για λίγο καιρό, κι ύστερα απομακρύνθηκε βορειότερα, επειδή
κατ' απαίτηση της Γαγγρινής ο Μιχαήλ διέταξε να απομακρυνθεί. Βρήκε
καταφύγιο στο χωριό Πρένιστα, το σημερινό Κορφοβούνι, στο μοναστήρι του
Αγίου Νικολάου, όπου εκεί μάλλον έφερε στον κόσμο το πρώτο της παιδί,
που αργότερα το βάπτισε Νικηφόρο. Και από το μοναστήρι, επειδή φοβόταν
τους ανθρώπους του Μιχαήλ, έφυγε και βρήκε αποκούμπι κοντά στο μοναστήρι
σε ένα βράχο. Ζει μέσα στο κρύο, την ταλαιπωρία, την πείνα και τη
μοναξιά. Εκεί κοντά τη συνάντησε, μια μέρα που μάζευε χόρτα, ο ιερέας
του χωριού, στον οποίο με δυσκολία αποκαλύφτηκε ποια ήταν. Εκείνος
λυπήθηκε για την περιπέτειά της και της έδειξε μεγάλη αγάπη, παίρνοντάς
την στο σπίτι του, μαζί με το παιδί της. Πέντε χρόνια έμεινε κοντά του
κάτω από την προστασία του και τις συμβουλές του. Ποτέ δεν έβγαλε από το
στόμα της λόγια κακίας για τον άνδρα της. Επεδίωκε να μη μαθευτεί αυτό
που της συνέβηκε, για να μη θίξει τον άνδρα της. Έχει για στολίδι της τη
σύνεση και την ανεξικακία. Και προσπαθεί έτσι να γαλουχήσει και το
μικρό Νικηφόρο.
Ο σύζυγός της Μιχαήλ τελευταία ζούσε μέσα σε έναν εφιάλτη. Η συνείδηση άρχισε να τον κτυπά για το κακό που έκανε στη γυναίκα του Θεοδώρα. Τον πιέζουν και οι άρχοντες να ψάξει να βρει τη Βασίλισσα, αφού πρώτα έδιωξαν από το παλάτι τη Γαγγρινή, μαζί με τα δύο παιδιά της, που απόκτησε με το Μιχαήλ από την παράνομη σχέση. Και πράγματι μετανιωμένος ο Μιχαήλ έψαξε παντού και τελικά τη βρήκε στο σπίτι του ιερέα της Πρένιστας. Και την έφερε πάλι στο παλάτι, ζητώντας συγγνώμη για όσα της προξένησε. Εκείνη τον συγχώρησε μέσα από τα βάθη της καρδιάς της και του δικαιολόγησε την πράξη του ως μια ανθρώπινη αδυναμία, που πολλοί άνθρωποι μπορεί να πέσουν.
Από εκείνη τη στιγμή άρχισε μια καινούργια ζωή για τη Θεοδώρα και τον Μιχαήλ, γεμάτη με αγάπη μεταξύ τους. Έφεραν στον κόσμο άλλα πέντε παιδιά: τρεις κόρες και δύο αγόρια· το όνομα της πρώτης κόρης δε μας διασώθηκε, δεύτερη ήταν η Άννα, τρίτη η Ελένη, και αγόρια ήταν ο Ιωάννης και ο Δημήτριος. Μεγάλωσαν τα έξι παιδιά με πολλή φροντίδα, και τους έδωσαν να έχουν στη ζωή τους αξίες και αρχές, αγάπη για τον Ελληνισμό και την Ορθοδοξία. Ο δε Μιχαήλ, για να δείξει τη μετάνοιά του για όσα προξένησε στη γυναίκα του, έκτισε εκκλησίες και μοναστήρια. Μαζί με τη Θεοδώρα έκτισαν το μοναστήρι της Κάτω Παναγιάς, το ναό της Παντάνασσας, κοντά στη Φιλιππιάδα, το μοναστήρι του Σωτήρος Χριστού στο Γαλαξείδι της Στερεάς Ελλάδας, την Παναγία στο χωριό Βλαχέρνα και το ναό του Αγίου Γεωργίου, στη θέση που είναι τώρα ο ναός της Αγίας Θεοδώρας. Ακόμη βοήθησε ο Μιχαήλ οικονομικά φτωχούς κι ανήμπορους ανθρώπους, και μερικούς τους απάλλαξε από τη βαριά φορολογία. Φρόντισε καλύτερα και για την παιδεία, ιδρύοντας μια ανώτερη σχολή στην Άρτα. Οικοδόμησε και το ωραίο βυζαντινό κάστρο, πάνω στα θεμέλια του κάστρου της αρχαίας Αμβρακίας με τους πελώριους λίθους.
Ο Δεσπότης Μιχαήλ Β' Άγγελος Κομνηνός άφησε στην Άρτα την τελευταία του πνοή, κι έφυγε μετανοημένος για όλα όσα έκανε. Τον κήδεψαν με βασιλικές τιμές και τοποθέτησαν το νεκρό του σώμα μέσα στην Παναγία των Βλαχερνών όπου σώζεται, στο δεξί μέρος του ναού, μέχρι σήμερα ο τάφος του.
Η Θεοδώρα στο μοναστήρι
Τώρα
η Θεοδώρα ελεύθερη από οικογενειακές και διοικητικές υποχρεώσεις,
ντύνεται το μοναχικό σχήμα εκεί στο ναό του Αγίου Γεωργίου που πριν από
χρόνια έκτισε, ιδρύοντας μοναστήρι. Γίνεται μοναχή μετά από αρκετά
χρόνια έγγαμου βίου, σε ηλικία 54 ετών, και δόθηκε στον Ιησού που τόσο
πολύ από μικρή ηλικία αγαπούσε. Εκεί στο μοναστήρι ζούσε, όπως λέγει ο
βιογράφος της Ιώβ, γυμνάζοντας τον εαυτό της με κόπους, αυξάνοντας τον
καρπό των αρετών με αγρυπνίες και ολονυκτίες, με ψαλμούς και ύμνους,
υπηρετώντας με προθυμία τις αδελφές του μοναστηριού· ήταν προστάτις των
αδικουμένων, των ορφανών, των χηρών και πτωχών, παρηγορούσε τους
θλιβομένους, και εγίνετο τοις πάσι τα πάντα, με ταπεινή καρδιά.
Η ίδια εργάζεται αδιάκοπα για το
μοναστήρι της και για τις αδελφές μοναχές. Θέλει να κτίσει το νάρθηκα
του ναού, και παρακαλεί τον Κύριο και τον Άγιο Γεώργιο, να της δίνουν
δύναμη. Όμως τα βάσανά της από τους θανάτους των παιδιών της δεν έχουν
τελειωμό. Γεύτηκε και το πικρό ποτήρι του θανάτου του Νικηφόρου της, που
μαζί πέρασαν τα πρώτα δύσκολα χρόνια της θλίψης από τη κακή συμπεριφορά
του άνδρα της.
Η οσιακή της Κοίμηση
Ύστερα
αρχίζει και για την ίδια η αντίστροφη μέτρηση για τη ζωή της. Έχει την
μυστική πληροφόρηση από τον Κύριο πως επίκειται η ώρα να φύγει από τη
ζωή. Εκείνη όμως παρακαλεί να της χαρίσει ο Θεός έξι μήνες ακόμη, τόσο
χρόνο χρειάζεται, για να τελειώσει το νάρθηκα του ναού, που ξεκίνησε να
κτίζει. Ο Κύριος την άκουσε και της έδωσε την παράταση που ζητούσε.
Ύστερα την κάλεσε κοντά του το 1303 μ.Χ, όπως αναφέρει ο αείμνηστος
αρτινός ιστορικός-ερευνητής Κ. Τσιλιγιάννης· κόντευε τότε τα 89 της
χρόνια. Την κήδεψαν με τιμές στις 11 Μαρτίου, και απόθεσαν το αγιασμένο
της σώμα σε μαρμάρινο τάφο, που έκτισαν στο νάρθηκα του ναού. Την
έκλαψαν οι μοναχές, όλος ο λαός θρήνησε για το θάνατό της. Είχαν όλοι
την αίσθηση πως κήδεψαν μια αγία.
Σήμερα η λάρνακα είναι ασημένια και παραμένει πάντα στο ναό, για να
δέχονται οι πιστοί την ευλογία της Αγίας. Η δε 11η Μαρτίου, ημέρα της
εορτής της πολιούχου Αγίας Θεοδώρας, είναι η πιο επίσημη ημέρα για την
Άρτα. Πλήθος κόσμου συρρέει από όλη την Ήπειρο και άλλα μέρη της
Ελλάδας, για να προσκυνήσουν τα τίμια λείψανά της και την αγία της
εικόνα· ακόμη να λάβει μέρος στη λιτάνευσή τους στους δρόμους της πόλης
και να πάρει την ευλογία της.
Η Αγία Θεοδώρα αποτέλεσε και αποτελεί
και σήμερα πρότυπο, άξιο μίμησης για όλους, ιδιαίτερα για τις γυναίκες.
Έπαιξε όλους τους ρόλους της ζωής. Ήταν άξια σύζυγος, υπέροχη μητέρα,
βασίλισσα με διπλωματικές ικανότητες, φιλάνθρωπη προς τους πάσχοντες, με
ανεκτίμητη την αρετή της ανεξικακίας της. Σκεπάζει με την παρουσία της
και θα σκεπάζει πάντοτε την πόλη της Άρτας και όλη την Ήπειρο· μας
προσκαλεί δε όλους να μιμηθούμε τη ζωή μας.
(Ἐπιλογὲς ἀπὸ τὸ ἱστολόγιο τῆς Ἱ. Μητροπόλεως Ἄρτης)
